Spaanplaat als constructiemateriaal

Van alle constructiematerialen die op basis van hout en bindmiddel worden gemaakt is spaanplaat het meest bekend. Het bestaat al 80 jaar en er zijn enorm veel varianten van verkrijgbaar. Er zijn tegenwoordig spaanplaten die heel sterk zijn, varianten die tegen vocht kunnen en spaanplaten met een harde toplaag.

Daardoor is het toepassingsgebied van spaanplaat veel groter geworden.

Het is des te belangrijker om voor de juiste variant te kiezen als je met spaanplaat een constructie wilt maken. Spaanplaat is verkrijgbaar in allerlei standaardmaten en -diktes. Bij bouwmarkten is het mogelijk om de platen op maat te laten zagen.

Bewerken van spaanplaat

Het bewerken van een standaard kwaliteit spaanplaat kan met veel gereedschap worden gedaan. Het materiaal is uitstekend te zagen en te frezen. Boren gaat minder gemakkelijk. Als er geen goede ondersteuning voor de boor wordt gebruikt is de kans groot dat die door de plaat heen breekt.

Aan de onderzijde van de plaat ontstaat dan een groot gat. Boren lukt echter wel met de juiste voorzorgsmaatregelen. Wie kiest voor een versterkt soort spaanplaat moet oppassen met het gereedschap. Want zagen, frezen en boren kunnen zeer snel bot worden als ze in dit materiaal worden gebruikt.

Verven van spaanplaat

Spaanplaat kan prima worden voorzien van een laag verf. Als de platen worden gebruikt om een wand op een zolderverdieping te maken kun je dus besluiten om die een sfeervol kleurtje te geven.

Voor het verven moet je wel de tijd nemen. Aanbevolen wordt om eerst een goede grondverf aan te brengen, want spaanplaat heeft een sterk zuigende werking.

Zonder grondverf moet je de plaat minimaal 4 keer verven om een goede dekking te krijgen. Met grondverf lukt het doorgaans om de plaat in 2 keer mooi geverfd te krijgen. Een andere mogelijkheid is te kiezen voor spaanplaat dat al is voorzien van een decor.

Diverse kwaliteiten spaanplaat

Spaanplaat is tegenwoordig gelukkig verkrijgbaar in zeer veel kwaliteiten. Vroeger kon alleen de standaard kwaliteit worden gebruikt. Die had als nadeel dat het absoluut niet tegen vocht kon. Als er een plafond van die soort spaanplaat werd gemaakt was de kans groot dat het plafond al na korte tijd ging uitzakken. Herstel was dan niet meer mogelijk. Er zat niets anders op dan een nieuw plafond te maken. Met de nieuwe varianten spaanplaat is die kans veel kleiner.

Vochtwerende spaanplaat

Bij vochtwerende spaanplaat zijn toevoegingen in de hars verwerkt, waardoor de platen beter bestand zijn tegen vochtige omstandigheden. Zelfs als ze door een lekkage nat worden valt de schade vaak mee. Het spreekt voor zich dat moet worden voorkomen dat de platen langere tijd in zeer vochtige omstandigheden verkeren. De vochtwerende variant van spaanplaten staan bekend als V313 platen.

Spaanplaat met harde toplaag

Ook in de meubelindustrie wordt veel gebruik gemaakt van spaanplaat. Daar wordt een variant gebruikt die de platen een extra harde toplaag geeft. Dit heet gelamineerde spaanplaat. In veel gevallen wordt de toplaag gecombineerd met een decor, dat op een foto onder de toplaag wordt aangebracht. Het effect daarvan kan bedrieglijk zijn.

Je ziet een eikenhouten oppervlak van een meubelstuk voor je, terwijl je in werkelijkheid te maken hebt met spaanplaat, die voorzien is van een foto.

Naturel spaanplaat

Naturel spaanplaat heeft geen toevoegingen om de kwaliteit te verbeteren. Zoals elke spaanplaat zitten er in het midden van de doorsnede van de plaat wat grovere houtvezels dan op het oppervlak. Om de hardheid van de plaat te vergroten wordt dat oppervlak gepolijst. Bij het gebruik van naturel spaanplaat zijn de randen niet beschermd tegen stoten. Als je iets maakt waarbij dat wel kan gebeuren wordt aanbevolen om de randen te beschermen met latjes.

Milieu en gezondheid

Spaanplaat heeft in het verleden een grote rol gespeeld bij het reduceren van de verspilling van hout. Spaanplaat zorgde ervoor dat er minder hout gekapt hoefde te worden om grote platen te maken. Spaanplaat was bovendien een methode om afvalhout te verwerken tot nieuwe producten.

Vooral in de eerste decennia bevatte spaanplaat vrij veel formaldehyde. Dat wordt in de loop der tijd langzaam door de platen losgelaten en komt in de woningen terecht. Formaldehyde is echter slecht voor de gezondheid. Aangeraden wordt daarom om binnenshuis alleen spaanplaat met een emissiefactor E1 of lager te gebruiken.